Jan Zielonka: Pomysł na Europę pilnie poszukiwany

"Jedną z ciekawszych wizji dla Europy ma Argentyńczyk, mieszkający w Rzymie" - prof. Jan Zielonka

Rozmowa z JANEM ZIELONKĄ, polsko-brytyjskim politologiem, profesorem Studiów Europejskich na Uniwersytecie w Oksfordzie 

 

Maria Graczyk: - Unia Europejska znajduje się na ostrym zakręcie. Jaki kierunek może obrać?

Jan Zielonka: - Na razie maszerujemy w miejscu. Pozorujemy reformy, odgrzewamy stare idee, których nie zrealizowaliśmy w czasach, gdy była lepsza koniunktura. A tymczasem życie idzie dalej. Wszyscy czekali na rezultaty wyborów we Francji i w Niemczech. Dzisiaj wiemy, że ich wynik nie doprowadzi to do istotnych zmian instytucjonalnych w ramach Unii. Czyli te poważne zmiany prawdopodobnie będą musiały być wymuszone przez wstrząsy zewnętrzne i w związku z tym będą chaotyczne i bolesne.

- Ale presję wywiera już kryzys związany z uchodźcami oraz Brexit.

- Mimo tego nic się nie dzieje, politycy okopują się w dołkach. I wracają do swojej zdyskredytowanej w poprzednich latach polityki. Przykład? Uchodźcy. Przez wiele lat układaliśmy się z północnoafrykańskimi kacykami i wiemy, jak to się skończyło. Dzisiaj wracamy do tego samego modelu. Staliśmy się zakładnikami polityki Erdogana z jego obozami uchodźców. Po pierwsze nie chciałbym być zakładnikiem polityki tego pana, a po drugie – to zaprzeczenie wszystkich wartości, na jakich liberalna Europa została zbudowana. 

 

SPACEROWNIK KULTURALNY:

Grodno - od Pogoni do, no właśnie, dokąd...? 

Gdańsk, skąd wieje wiatr historii  

Poznań - miasto, z którego wyrzucają za rozrzutność?

Kowno - podążając śladami wielkiego Witolda i kochliwego Adama

Wilno jako "duchowa stolica Polaków"

Troki - wśród malowniczych jezior i tajemniczych Karaimów

Warszawa - da się lubić?  

 

- Kto „utracił” Turcję?

- Do tanga trzeba dwojga. Nie tylko Erdogan odpowiada za to, co się dzieje w stosunkach Bruksela-Ankara. Gdy on doszedł do władzy, był bardzo proeuropejski. Zawsze mu mówiono „jutro, jutro, jutro” i żaden z jego wysiłków zbliżenia do Europy nie odniósł skutku. W ten sposób pozbawiliśmy się wiarygodności i instrumentów wpływu na Turcję.

 

- Pozbawiliśmy się ich m.in. ze względu na obawy Austrii, która sprzeciwiała się rozszerzeniu UE o Turcję. Turcy w unijnej poczekalni tkwili latami. 

- Turcję trzeba było albo przyjąć, albo otwarcie powiedzieć nie przyjmujemy, ale chcemy rozbudować nasze relacje w konkretnych dziedzinach. Turcja była przez lata kandydatem, stawialiśmy jej warunki, to było niewiarygodne. Zostawiliśmy naszych kosmopolitycznych, proeuropejskich przyjaciół w Turcji na lodzie. Podobnie było na Ukrainie. Nie twierdzę, że wszystkie te problemy były możliwe do rozwiązania, ale wiem, że gdybyśmy postępowali zgodnie z tym, co żeśmy deklarowali, to nie byłoby tak źle, jak jest. Zrobiliśmy wszystko, żeby te dobre relacje rozwalić. 

- Przeważył strach?

- Dyskusja, czy się rozszerzać trwa od początku wspólnoty europejskiej. Największy błąd – uważają Francuzi do dzisiaj - zrobiła Europa, przyjmując Wielką Brytanię. Obawy były także w stosunku do Polski. Tymczasem Unia rosła w siłę, rozszerzając się i pogłębiając swoją integrację jednocześnie. Budowa wspólnoty nie polegała na stworzeniu małego państwa federalnego. Gdyby na tym polegała, to Niemcy z Francją założyłyby wspólną federację, może jeszcze włączając w to Belgię, i na tym by się skończyło. Ale idea europejska polegała zawsze na tym, by zacieśniać współpracę i by ta oaza pokoju i dobrobytu rozszerzała się na coraz większy obszar kontynentu. Ta bardzo mądra polityka została oddana w ręce populistów i nikt tej podstawowej idei nie bronił.

 

Cały wywiad można przeczytać odpłatnie na stronie Maria Graczyk (Substack.com).  

(...)

 

Rozmawiała Maria Graczyk

Więcej: Europolityka.pl

Fot. Uio.no